Zeytinin hayat verdiği yer Ayvalık, Kuzey Ege’de en sevdiğim yerlerden, bir de Kaz Dağları ve Foça var tabi. Türkiye’de tescilli en fazla tarihi evinin olduğu Ayvalık, nostaljik sokakları ile kendine münhasır bir dokuya sahip. Sahip olduğu bu değerli evlerin kıymeti yeni yeni anlaşılmış ve koruma altına alınmış. Asırlık zeytinyağı ile sabun fabrikaları ve zeytinciliğe dayalı, kendine münhasır endüstriyel peyzajıyla bugün UNESCO Dünya Mirası Listesine girmeye aday.
Bir zamanların efsanevi yazlıkçı yeri Ayvalık, sakin hayat özlemiyle büyük şehirlerden kaçanlar tarafından bugünlerde sanki yeniden keşfedildi. Taş evler restore edildikçe sokakları daha bir güzelleşti. Butik restoranlar, yeni nesil cafeler, sanat galerileri, antikacılar, seramik atölyeleri çoğalıyor. Ege kıyılarında sessiz, sakin ve huzurlu bir tatil arzuluyorsanız gitmeniz gereken yerlerden biri Ayvalık olsun. Yüz elliden fazla mezeyi içeren leziz mi leziz mutfağı, Ege Denizine yeşil bir inci gibi serpilmiş 22 adası, pırıl pırıl mavi bayraklı koyları ve meşhur Cunda Adası… Daha ne olsun.
Anadolu Yarımadası’nın batıya, Ege Denizi’ne açılan kapılarından birisi. Şehir 19. yüzyılda ticari etkinliği ve zenginliği, kültürel ve entelektüel düzeyiyle Akdeniz kıyılarının en tanınmış yerleşimlerinden birisi haline gelmiş. Kuzeyinde Edremit Körfezi ve Gömeç, doğusunda İzmir’in Bergama, güneyinde ise Dikili ilçeleriyle çevrili.
Ayvalık’ın imbatı ve meltemi meşhur. Özellikle yazları tüm çevre kavurucu sıcaklıkla boğuşurken Ayvalık’ta, genellikle öğle saatlerinde başlayan batıdan ve kuzeyden esen imbat ve poyraz ilçeyi serinletiyor. Ayvalık bu özelliği sayesinde dünyanın oksijen bakımından en yüksek oranlarına sahip Kaz Dağları‘nın oksijenini bölgeye taşıyor.
İçerik Başlıkları
Ayvalık Gezilecek Yerler
Akdeniz ikliminin yaşandığı Ayvalık’ı ziyaret etmek için en güzel zamanları benim için bahar ayları. Aslında her mevsim gidilir. Yaz dönemi tatilciler ve yazlıkçılarla dolup taşıyor. Kalabalıktan hoşlanmıyorsanız, okulların tatile girdiği dönem sonrası ziyaret edin.
1Ayvalık Taksiyarhis Kilisesi
Uzun yıllar Rumlarınyaşadığı Ayvalık’ta, ilçe merkezi ve çoğu Cunda Adası’nda olmak üzere pek çok tarihi kilise var. Ayvalık merkezde yer alan Ayvalık Taksiyarhis Kilisesi, Ayvalık gezilecek yerler listesinin başında yer alsın. Ayvalık sahilden 5 dakikada yürüyerek ulaşılabiliyor. Ayvalık’ta Rumlar tarafından yapılmış çok sayıda tarihi kiliseden biri olan Taksiyarhis Kilisesi, 1844’te Başmelek Cebrail’in adına yapılmış.
Restore edilerek 2013’te anıt müze statüsünde ziyarete açılmış. Sade bir dış görünüşe sahip. İçi ise Hz. İsa’nın yaşam hikayesinin anlatıldığı mermer ikonlarla donatılmış. Giriş ücreti 5 TL, müzekart ile ücretsiz. Pazartesi hariç her gün 09.00-19.00 arası ziyarete açık.
2Ayvalık Evleri
Ayvalık Türkiye’nin en zengin sivil mimari eserlerine sahip. Özgün yapısı büyük oranda korunmuş ve tescillenmiş 363 yapı var. Ayvalık sokaklarında çıkacağınız keyifli yolculukta Ayvalık’a özgü sarımsak taşından inşa edilmiş evleri görün. Ayvalık Evleri her biri 18. ve 19. yüzyıl Türk ve Rum toplum yaşantısını günümüze aktaran mükemmel mimarlık örnekleri. Evler 2–3 katlı, 6-8 odalı, cumbalı, her odasında fazlaca pencereye sahip.
Arnavut kaldırımlı daracık sokakların gizemli bir havası var. Macaron Mahallesi Ayvalık’ın eski dokusunu yaşamak isteyenlerin gezmesi gereken bir yer. Pencerelerinde sarkan sardunyaları, kapıları, kapı tokmakları, pencereleri, tahta ve taş işçiliği ile kendine hayran bıraktırıyor. Sokakları çok temiz olmasa da zaman içerisinde bu evlerin restore edilmesiyle ülkemizin en gözde sokakları arasına dönüşeceğinden eminim.
3Ayvalık Saatli Camii
Ayvalık merkezde Fevzipaşa Mahallesi’nde yer alan Saatli Cami, 1870’de Rumlar tarafından kilise olarak yapılarak, 1928’de camiye çevrilmiş bir yapı. Agios Yannis Kilisesi olarak da bilinen yapı, eğimli ve düz zeminlerin birleştiği alan üzerine inşa edilmiş. 1944 depreminde çan kulesi yıkılmış olsa da kuzey ve güney, doğu ve batı cephelerinde bulunan saatlerden dolayı yapı Saatli Cami ismini almış. Taksiyaris Kilisesine sadece yürüyrek 4 dakika, Ayvalık merkezde görülecek yerlerde.
Yine eski bir Yunan kilisesinden camiye çevrilen Çınarlı Cami (Ayios Yorgi Kilisesi) ve Sultan Abdülhamid tarafından 19. yüzyılın ikinci yarısında Ayvalık’ta yaşayan Müslümanlar için yaptırılan Hamidiye Cami görülebilir. Ayrıca Hayrettin Paşa Cami (Kato Panayia Kilisesi), 1850’de inşa edilmiş Ayvalık’ın ilk kiliselerden biri.
4Cunda Adası
Cunda’yı bilmeyen, duymayan yoktur herhalde. Türkiye’nin Ege Denizi’nde bulunan 4. büyük adası olan Cunda Adası, Ayvalık koyunda yer alan ve Ayvalık Adaları olarak adlandırılan 22 adadan biri.
Ayvalık iskeleden her saat başı motor kalkıyor. Araçla da gidilebilir. Ayvalık’ın tam karşısında ve ana karaya bir köprüyle bağlı. Hatta “Türkiye’nin ilk boğaz köprüsü” olarak bilinen bir köprüyle. Aracınızı otoparka bırakıp adayı yürüyerek gezin.
- Cunda Adası’na Nasıl Gidilir
Güzel bir sahili ve hemen onun yanından yükselen bir yamaca serpilmiş eski Rum evleri, begonvillerin süslediği dar sokakları, tarihi yapılarıyla çok güzel bir ada. Cunda’da gezilecek yerleri görün.
5Rahmi Koç Müzesi, Cunda
Cunda’nın en değerli tarihi yapılarından biri ve Rum Ortodoks cemaati tarafından 1873’de Metropol Kilisesi olarak inşa edilmiş. 2014’te Rahmi Koç tarafından restore ettirilerek müzeye dönüştürülmüş. İçinde denizcilik aletleri, eski arabalar ve oyuncaklar sergileniyor.
Geçmişten günümüze tüm dönemlere ait endüstri ve mühendislikle ilgili objeler görmeye değer. Müzede bir cafe ve hediyelik eşya satış bölümü de var. Aşıklar Tepesi’nin biraz aşağısında yer alıyor. Pazartesi hariç her gün 10:00 – 19:00 arası ziyaret edilebilir. Giriş 5 TL, müzekart geçerli.
6Aşıklar Tepesi, Cunda
Ayvalık’ta birkaç gün kalacaksanız bir günbatımı zamanınızı geçirmeniz gereken yer de burası. Yine panoramik nefis bir manzarası var. Tepedeki eski bir değirmen ve kilise 2007’de Rahmi Koç tarafından restore edilmiş. Eskiden Agios Yannis
Kilisesi olan mekân restorasyon sonrası bugün Sevim ve Necdet Kent Kitaplığı olarak hizmet veriyor. Emekli büyükelçi Necdet Kent’in bini aşkın kitabı oğlu tarafından bağışlanmış.
Eski kilisenin bahçesindeki cafede atıştırmalıklar ve içecek çeşitleri mevcut. Değirmenin giriş katında hediyelik objeler ve yörenin özel zeytinyağı satılıyor. Kitaplık ve cafe her gün 09.30-17.30 saatleri arasında ziyarete ücretsiz açık.
7Şeytan Sofrası, Ayvalık
Ülkemizin en güzel manzarasına sahip yerlerinden biri. Ayvalık ilçe merkeze 8 km uzaklıkta. Ayvalık Adaları ayaklarınızın altında. Gün batımında ziyaret edin. Panoramik manzaranın keyfini çıkarabileceğiniz seyir terası ve bir şeyler yiyip içebileceğiniz bir tesis var. Türkiye’nin en büyük milli parkı olan Ayvalık Adaları’na bakan tepenin rüzgârı ve insana tatlı bir huzur veren atmosferi var.
Efsaneye göre Ayvalık’ta yaşayan şeytan lakaplı Panolepe, papazlar tarafından o günlerde hüküm süren kıtlığın sebebi
olarak gösterilir. Halkın kendisini linç edeceğini öğrenen Panolepe bu tepeye kuş sütü eksik olmayan bir sofra kurar. Sofrayı gören halk Panolepe’yi unutur o da bu esnada kaçar. Burası da adını bu sofradan alır.
Şeytanın ayak izinin olduğuna inanılan yeri görün. Efsaneye göre cennetten kovulan şeytan bir adımını buraya diğer adımını Midilli adasına atarak kaçmış. Burayı ziyaret edenler para atıyor, hatta çaput bağlayarak dilekte bulunuyor.
8Yeniçarohori Köyü
Eski adı Yeniçarohori olan ve mübadele öncesinde Rumların, daha sonra da Boşnakların yerleştiği Yeniçarohori, Ayvalık gezilecek yerler listesinde, es geçmeyin. Şimdiki adı Küçükköy olan yer, son yıllarda tarihi evlerin sanat atölyeleri, resim galerileri, tasarım butikleri, gurme restoranlar, lounge ve caz mekanlarına dönüştüğü ilginç bir köy. 400 civarında tarihi Rum evi restore edilerek sanat atölyelerine dönüştürülmüş. Geçmişte Ayiu Athanasiu Kilisesi olarak kullanılan köyün camisi ile caminin bahçesindeki Göç Müzesi’ni gezin.
Ayvalık kent merkezine yaklaşık 8 km uzaklıkta. Geçmişte Rumların yaşadığı, 1893 ve 1913 yıllarında Balkanlardan gelen Boşnakların yerleştirildiği köyün 800 metre kadar uzağında bölgenin dünyaca ünlü Sarımsaklı Plajı var.
9Kozak Yaylası
Bergama ile Çanakkale arasındaki yer alan ve fıstık çamları ile kaplı olan Kozak Yaylası, Ege denizi ve çevresindeki yeryüzü oluşumu içinde başkalaşım geçirmiş, yer kabuğu jeolojik tarih çizgisinde ilk önce ortaya çıkmış yaşlı bir coğrafya kesimi.
Bergama’nın kuzeyinde kalan Madra Dağı’nın Maya Tepesi granit topraklardaki çam ormanlarıyla kaplı. Bir doğa harikası olan Kozak Yaylası, 5 milyon civarında fıstık çamı ile kaplı. Bu köylerin en büyüğü olan Yukarıbey’deki Çamlık Restorana uğrayıp fıstık helvasının tadına bakmayı ihmal etmeyin.
10Midilli Adası
Ayvalık’a kadar gelmişken hemen karşıda yer alan Midilli Adası’na da bir ziyaret yapılabilir. Pasaport ve Schengen vizesi varsa tek yapmanız gereken biletinizi almak. Vizeniz yoksa Yunan Adaları kapı vizesine başvurun. Evrakları 2-3 gün öncesinden ilgili acenteye göndermeniz gerekiyor.
Nisan ile Eylül ayları arasında haftanın her günü, saat 9.00 ile 18.00’da, Midilli-Ayvalık arasında karşılıklı feribot seferleri düzenleniyor. Feribota göre değişen 45 dakika veya 1.5 saatlik seyahat sonunda Midilli’ye ulaşıyorsunuz. Gidince araba kiralayın ve kuzeyden başlayarak güneye doğru günlük bir gezi yapın. En az 1 gece Plomari tarafında kalın, ertesi gün akşam da geri dönün.
Ayvalık adalarını görmenin ve etrafındaki güzel koyları keşfetmenin, dalmanın berrak denizin tadını çıkarmanın yolu Ayvalık ve Sarımsaklı’dan hareket eden tekne turlarından birine katılmak. Farklı rotaları izleyen turların içerisinden dilediğinizi seçip gün boyu Ayvalık’ın doğal güzelliklerine şahit olabilirsiniz.
Arabayla Kuzey Ege turu yapıyorsanız Foça, Dikili, Çandarlı, Edremit, Akçay ve Assos da rotanıza girmesi gereken yerlerden. Çanakkale’den Ayvalık’a gelenler yol üzerinde Troya, Assos, Adatepe ve Yeşilyurt köyleri ile Mıhlı Şelalesi‘ni görebilir.
İzmir tarafından Ayvalık’a gidiyorsanız Foça, Bergama ve Bergama Antik Kenti ile Dikili’yi ziyaret edebilir. Aracınızla İstanbul’dan yola çıktıysanız eğer, İstanbul-Ayvalık arası gezilecek yerler olarak önerilerim ise Trilye, Cumalıkızık, Gölyazı.